4. ACTIVIDADES
4.1 Vantaxes do día a día. ¿Estás de acordo? Si / Non
– Escribir un diario, día a día, facilítache o estar atento a todo o que acontece, aumentando así o teu grao de interese por todo o novo ou polos aspectos nos que pretendas fixarte. (Si / Non)
– Ao mesmo tempo servirache de arquivo de datos que, se non os apuntas nun momento do día que determines de antemán, dificilmente poderás facelo máis tarde cando pasen xa horas. (Si / Non)
– O diario é un excelente exercicio de espontaneidade, ao recoller aquilo que máis che impresiona en cada xornada e ver cal é a túa reacción inmediata sobre as cousas, feitos e persoas. (Si / Non)
– Recorda que no diario non só se recollen datos do que pasou, senón tamén as túas reaccións emocionais, precisamente nese día no que te sentías dun xeito ou doutro moi diferente aos sentimentos que poidas ter pasadas unhas datas. (Si / Non)
– Niso precisamente diferénciase o escribir un diario de relatar unhas memorias, que requiren máis tempo e onde se ven as cousas máis de lonxe (Si / Non)
– Aos poucos irá xurdindo en ti unha reflexión persoal, un eco dos teus sentimentos e formas de pensar sobre as experiencias inmediatas de cada día. A iso chámaselle exercicio de metacognición: pensar sobre (meta) o que coñeciches cada día, ver como che foron as cousas e por que, idear como che pode ir mellor (Si / Non)
4.2 ¿Que é para ti un diario persoal?
Trátase dunha recollida día a día destes tres elementos: datos importantes, reflexión sobre eles, dunha forma espontánea, tal como van sucedendo.
– Un diario non podería chamarse así se o día a día non existise; aínda que, ás veces, algún día non se che ocorra nada ou só poidas escribir a data porque estás cansado e non se che ocorre que poñer: pois, se es capaz, escríbeo así: hoxe non se me ocorre nada.
¿Que opinas?
– O combinar adecuadamente datos e reflexión é unha forma moi completa de presentar un diario. Quedaría, xa que logo, algo incompleto cando soamente recolles datos, horarios, feitos, resumos de algo que oíches, coma se fosen uns apuntes de clase, sen que apareza pola túa banda unha mínima reflexión e comentario sobre os mesmos, polo menos sobre os máis interesantes.
¿Que é o esencial para ti nun diario persoal?
– Pero, ademais, a espontaneidade do día a día fai que vivas as cousas un pouco sen saber ben o final, anotando as túas reaccións inmediatas, convertendo o diario nun proceso: moitas cousas que che preocupaban naquel momento quizá deixen de facelo despois ou aumentarán a súa intensidade, e todo ten un «continuará…», cando cada noite ou ao caer da tarde escribas a túa última palabra sobre o día. Aí está o encanto de facer as cousas ao momento.
¿Que prefires: espontaneidade ou deixar pasar o tempo para escribir máis tarde?
4.3 ¿Que tipo de diarios che gusta máis?
Certamente, a mellor forma de facer un diario é a que se che ocorra: estamos moi seguros da túa creatividade. Con todo, para a túa axuda, recollemos algunhas boas ideas que foron extractadas de aventureiros profesionais, crónicas de viaxes, diarios de adolescentes, autobiografías de escritores e outros.
– LITERARIOS: Existen «Diarios literarios»: fíxanse, sobre todo, en escribir ben, facendo dalgún modo literatura sobre cada un dos temas. Xeralmente fano en prosa, con algunhas variantes en verso ou dunha forma mixta. Son diarios que non se fixan tanto na recollida ampla de datos senón en seleccionar algúns e darlles unha forma literaria, tendo moi en conta a súa linguaxe e a súa visión estética da realidade.
¿Vaiche a literatura ou o importante é escribir, sen fixarte tanto no aspecto literario?
– INFORMATIVOS: Son tamén frecuentes os «Diarios informativos» que se fixan máis na recollida de datos, presentándoos dunha forma clara e informativa: contan as cousas, presentan gráficos e esquemas, fan anotacións breves, utilizan claves indicativas para non escribir demasiado. Teñen a vantaxe de que dan unha visión mais ampla de todo o que sucedeu, aínda que ás veces eses Diarios conteñan poucas reflexións persoais.
¿Gústache máis achegar datos sen implicarte na túa reacción persoal ante eles?
– ESPECIALISTAS: Outra clase: os «Diarios especialistas» que se fixan soamente nun aspecto concreto do seu interese: por exemplo, só anotan os datos relativos a fontes, aves, bolboretas, tumbas, metais, instrumentos de labranza, ríos, temperaturas, anciáns, nenos, comidas, árbores, etc., fixándose só nalgún destes temas. Neste sentido, son famosos os diarios dos ornitólogos, mergulladores, xeólogos, naturalistas, musicólogos, etc. Naturalmente, ademais do tema especial, adoitan dar algúns datos máis, pero só en función de situar mellor o ambiente ou situación do seu obxectivo específico.
¿Que tipo de especialidade elixirías para facer un diario persoal?
– TERAPÉUTICOS: Tamén existen os «Diarios terapéuticos» que teñen como obxectivo o axudar a persoas enfermas ou simplemente con problemas emocionais. Sinálaselles unha serie de observacións, tarefas, estratexias, recollida de reaccións que adoitan ter ao longo do día para que despois as comenten na entrevista co profesional que lles axuda a superar algún problema.
¿Cres que o escribir un diario pódeche axudar a mellorar algúns aspectos da túa personalidade e formas de relacionarte cos demais?
– POLIFACÉTICOS: Algúns, finalmente, prefiren o «Diario polifacético», que vale para todo e presenta moitas facetas, caras e formas diferentes. Nese tipo de Diario mestúranse todas as formas de escribir: unhas veces dáselles polo «literario», cando aparece un tema oportuno ou senten aquel día a súa vea poética; outras veces prefiren anotalo todo, como unha máquina rexistradora e selectiva, dándolle un ton «informativo»; de cando en vez fíxanse en algo «específico» e seguen ese tema durante un tempo, aínda que logo abandónano un pouco, ante novas situacións. E, finalmente, tamén, aínda que sexa en grao menor, todos os días poden servir de axuda e un certo tipo de terapia ou mellora en calquera aspecto da nosa vida emocional, de condutas e de actitudes.
– ¿Prefires non pensar demasiado e mesturar un pouco os diversos tipos de diarios, e a ver que pasa?
4.4 ¿Que indicadores de calidade debe ter un diario?
Puntúa de 0 a 3 a importancia que lle dás a cada un destas estratexias e razoa ante os demais do grupo a túa opinión.
Claridade: En primeiro lugar, o primeiro indicador de calidade que adoita darse no diario é a claridade, de tal xeito que se poida ler e interpretar facilmente. Con frecuencia se encriptan con signos, letras, palabras simbólicas o que resulta máis íntimo ou talvez secreto para cada persoa. Pero sempre debe ser claro desde logo para o que o escribe, prescindindo de se algún día pode ensinalo a outros. ( )
Sinceridade: Un non pode autoenganarse, aínda que ás veces xogue un pouco e espere o momento no que ameaza ser sincero do todo, elixindo o día en que poida facelo, sen inhibicións. Outra cousa é o que nunca se revele e comunique a fondo: sempre un pode reservarse uns certos segredos persoais, que só son para contarse a si mesmo: ¿Compréndesme, diario? Non cho vou dicir, aínda que sei que o sospeitas. ( )
Seguridade: O diario non pode perderse, non pode estar a disposición de todo o mundo. Pechadiño con chave, ou como sexa; pero non é un escrito público, ao que poida acceder quen queira, ata familiares ou amigos íntimos. Un debe estar certo diso e tomar medidas seguras, e advertilo: Reservado o dereito de admisión. ( )
Estética: É algo persoal, de gusto propio, ben presentado, aínda que sexa un caderno sinxelo, pero que non perde as súas páxinas facilmente. Ten estética, presenza, fortaleza.
Isto non quere dicir que estea absolutamente limpo, dados os momentos de intemperie ou achaques polos que terá que pasar, se se trata dun diario de campo ou que levas contigo de viaxe. Tampouco quere dicir que deixe traslucir moitas veces ata aromas e sinais da súa estancia ao aire libre; pero nunca facilmente degradable. ( )
En primeira persoa: Un recurso utilizado é falar en primeira persoa: observei, atopei, dixen, recollín, sospeitei que, etc., o cal resulta natural cando é unha soa persoa a que fai unha viaxe ou unha expedición; pero ata algúns o utilizan cando van en grupo, destacando no diario a súa visión persoal das cousas ( )
En plural: Outros, se se vai en grupo, adoitan falar en plural: fixemos, fomos, baixamos, sospeitamos, alegrámonos, cansámonos, etc., e destacar algunhas veces o seu punto de vista persoal como contraste: pola miña banda creo, sospeito, afirmo, iso fíxome pensar que… etc. ( )
Observadores: Con todo, tamén existe un estilo que poderiamos chamar de «observador» ou testemuña do que pasa, coma se non se implicase individualmente nin facendo parte do grupo: «O Museo ten unha porta alta, cunha figura de Anacreonte no centro do vestíbulo, tocando a cítara. Preséntase o guía cos seus dentes ameazando risa, e explica…». Este recurso permite talvez unha certa distancia para a obxectividade ( )
Personaxe imaxinario: Algúns buscan un «personaxe imaxinario ou real» a quen contan os feitos importantes ou a aventura, sendo en grao sumo variado os personaxes elixidos como destinatarios: un can, unha persoa amiga, unha flor, unha estrela, aos seus pais… ata algúns se elixen a si mesmos e se autodirixen versos, observacións, corríxense, anímanse, tómanse con humor en certas situacións onde tiñan dificultades.
Outros teñen ao mesmo diario como destino final, comezando os seus escritos coa frase típica «Querido Diario…»
Diálogos: Ás veces intercalan «diálogos» que toman da realidade, repetindo algunha conversación que oíron. Outras veces convértese nun recurso para dar máis acción ao relato. A este grupo de recursos pertencen tamén os Diarios que se constrúen a base de entrevistas: no canto de resumir unha conferencia, imaxina un que pregunta ao conferenciante; en lugar de describir unha festa, achégase un a personaxes importantes e failles algunha pregunta, etc. ( )
Gráficos: Un recurso moi utilizado é o «gráfico» ilustrativo: un esquema, un debuxo, unha foto, un cartón postal, ata unha mostra dunha folla, un mapa, un itinerario. Estes gráficos ás veces son propios, outras son pedidos a compañeiros ou a personaxes que hai na rúa, na praia ou na selva e fanse, por exemplo, unha colección de debuxos entre os habitantes daquela zona, persoas que teñen un oficio, nenos dunha escola ou familia. O debuxo ou gráfico pedido a outros serve tamén para quen non logran debuxar con certa calidade; pero debemos recordar que unhas liñas para uns apuntes en garabato sobre un edificio teñen a graza da espontaneidade e do selo persoal, aínda que non sexamos uns artistas. ( )
Autobiografía: Con frecuencia o diario convértese en autobiografía, onde cada un vai descubrindo e describíndose a si mesmo: as cousas, os feitos, a paisaxe, os problemas, as situacións coas que se atopa non son máis que motivos para
pór en relación nosos propios gustos, valores, intereses, dificultades e ilusións na vida. Ao final do diario, cando un se relé, talvez se atopa distinto de como era ao principio e dáse conta dunha liña interna que crece, altérase, confúndese, esvaécese e volve aparecer, permanecendo a través de todos os acontecementos que relata: é un mesmo ( )
Documentos: Outros recursos moi utilizados e que aparecen con diversa intensidade son os documentos que se engaden ao diario: un pequeno informe escrito que resume moi ben un aspecto dun porto, o testemuño dun personaxe, a transcrición
dunha placa, unha lenda breve escrita, un refrán ou devandito popular, unha anécdota significativa, unha pintada nunha parede, etc. Iso dálle relevo ao diario e resulta de gran interese.
Automisivas: Finalmente, o estilo epistolar no que os novos escritores envían «cartas» a personaxes distintos nos que un imaxina que se converte, e ata algunhas delas bótanas na caixa de correos de correos coa súa propia dirección, e autorreciben esas misivas, que logo introducen nas páxinas do seu propio diario. ( )
Temporalidade: Outro dos recursos básicos é o de non proporse diarios eternos. Talvez é mellor lograr intentos máis ou menos curtos: un mes, dous meses, depende de idades, temas e, por suposto, a capacidade de compromiso de levalos adiante. ( )
Asistido / non asistido: Unha estratexia clave que é necesario abordar é se o que escribe o seu Diario persoal debe buscar algunha axuda do profesor, titor ou outras persoas. Tal como se describe no apartado de Metodoloxía (nº 5) do presente e-studo, habería que distinguir entre a fase inicial, onde se trata da promoción e motivación entre os alumnos para que escriban un diario e a posible interacción durante o seu desenvolvemento. ( )
