4. ACTIVIDADES

SESIÓN 1

¿Fumas ou respiras?

Antes de comezar a traballar coa noticia propiamente dita, aplícase este cuestionario para sondar os hábitos e as actitudes cara ao tabaco. Unha vez cuberto o cuestionario, exponse un debate na aula ao redor das respostas emitidas.

NOME DO ALUMNO:

GRUPO:

DATA:

1. ¿Cal é a túa relación co tabaco?

A) Fumo todos os días

B) Fumo os fins de semana

C) Fumo en ocasións especiais (unha festa, unha voda…)

D) Fumei durante un tempo, pero o deixei.

E) Probeino pero non fumo

F) Nunca fumei

2. Se pensas que es fumador:

A) ¿En que situación o fixeches por primeira vez e con quen estabas? (Nunha festa, no recreo, na casa, na rúa; con amigos, cos meus pais, con descoñecidos…)

B) ¿Cantos cigarros fumas ao día ou á semana?

C) ¿Por que o fas?

D) ¿Gustaríache deixalo?

3. Se cres que non es fumador:

A) ¿Cales son as túas razóns para non facelo? (non me gusta, se que fai dano á saúde, non o pensei…)

B) ¿Cres que durante os próximos anos seguirás sen fumar?

C) ¿Hai situacións nas que che sentes presionado polo grupo para fumar? ¿En cales? ¿Como actúas?

4. ¿Sabes de que vai a Lei Antitabaco vixente en España? Explícaa. ¿Que opinas dela?

SESIÓN 2

As sete palabras clave da noticia

Entrégase a cada alumno unha copia da noticia da que parte a unidade didáctica. Por grupos, completan o seguinte cadro (posteriormente debátense as distintas respostas emitidas):

ANÁLISE DA NOTICIA

Os mozos europeos esixen endurecer as leis antitabaco

QUÉN

Persoas, grupos, entidades ou calquera ser que poida constituírse en axente ou paciente desta noticia.

QUÉ

Os feitos importantes da noticia e os termos que hai que coñecer para entender o significado da noticia.

ÓNDE

Os sitios e os espazos que determinan a situación física da noticia.

CÁNDO

Tempo, datas e momentos significativos da noticia.

CÓMO

Os pasos do proceso, as formas, as técnicas e a metodoloxía.

CÁNTO

Todo aquilo que se pode cuantificar dalgún modo, e inflúe ou describe mellor o que pasou.

POR QUÉ

Os obxectivos, os motivos, as causas e as consecuencias.

SESIÓN 3

Argumentos, por favor

Divídese á clase en dous bandos: un debe buscar razóns para fumar e o outro debe atopar razóns para non fumar. Un voluntario sae ao encerado e vai situando en dúas columnas os argumentos que están a favor e os que están en contra. Para levar a cabo a dinámica o profesor pode apoiarse no seguinte documento e entregalo ao final da clase.

Documento para o profesor

Razóns para fumarRazóns para non fumar

1. Fumar faime máis atractivo1. A tose crónica, o mal alento, a pel apagada e un sorriso con dentes amarelos non che converten nun bollito, precisamente.

2. Xa deixarei de fumar cando me dea a gana. ¡Por agora é un pracer!2. Unha gran proporción de fumadores non conseguen deixar de fumar: máis da metade intentaron deixalo sen éxito.

3. A xente e os medios de comunicación esaxeran moito cando din que fumar mata.3. O 90% dos casos de cancro de pulmón danse entre os fumadores. O tabaco tamén é o responsable do 75% das bronquites crónicas e da cuarta parte dos infartos de miocardio e anxinas de peito.

4. Aínda son mozo. Por agora o tabaco non pode facerme dano.4. O efecto de fumar é inmediato, o corpo reacciona en segundos. Isto é o que afecta ao organismo:-Corazón: pecha as veas, facendo que lle sexa máis difícil funcionar e bombear o sangue ao organismo. A taxa cardíaca aumenta, sometendo o corazón a maior esforzo.-Pulmóns: irrita e inflama os bronquios, dificulta a respiración.-Boca: dana a pel dos beizos, lingua e garganta. Distorsiona o sabor das comidas.-Nariz: irrita as mucosas, empeora o olfacto.-Pel: produce sequidade e engurras.

5. Todo o mundo fuma, incluso os meus pais e profesores.5. Só o fai o 30% dos adultos e o 18% dos adolescentes. Ademais, moitos dos que agora fuman empezaron a facelo antes de que se descubrise que fumar é tan nocivo para a saúde. A moitos gustaríalles deixalo, pero no non capaces.

6. Fumar reláxame… ¡e está tan rico!6. En realidade a nicotina actúa como estimulante e xa que logo non tranquiliza nada. En canto ao sabor… o certo é que cando fumaches un paquete ¡sabe fatal!

Razóns para non fumar

1. A tose crónica, o mal alento, a pel apagada e un sorriso con dentes amarelos non che converten nun bollito, precisamente.

2. Unha gran proporción de fumadores non conseguen deixar de fumar: máis da metade intentaron deixalo sen éxito.

3. O 90% dos casos de cancro de pulmón danse entre os fumadores. O tabaco tamén é o responsable do 75% das bronquites crónicas e da cuarta parte dos infartos de miocardio e anxinas de peito.

4. O efecto de fumar é inmediato, o corpo reacciona en segundos. Isto é o que afecta ao organismo:

-Corazón: pecha as veas, facendo que lle sexa máis difícil funcionar e bombear o sangue ao organismo. A taxa cardíaca aumenta, sometendo o corazón a maior esforzo.

-Pulmóns: irrita e inflama os bronquios, dificulta a respiración.

-Boca: dana a pel dos beizos, lingua e garganta. Distorsiona o sabor das comidas.

-Nariz: irrita as mucosas, empeora o olfacto.

-Pel: produce sequidade e engurras.

5. Só o fai o 30% dos adultos e o 18% dos adolescentes. Ademais, moitos dos que agora fuman empezaron a facelo antes de que se descubrise que fumar é tan nocivo para a saúde. A moitos gustaríalles deixalo, pero no non capaces.

6. En realidade a nicotina actúa como estimulante e xa que logo non tranquiliza nada. En canto ao sabor… o certo é que cando fumaches un paquete ¡sabe fatal!

SESIÓN 4

Atopa a noticia

Por grupos, os alumnos deben entrar en Internet e buscar, a través de Buscavoz, as noticias publicadas por La Voz de Galicia relacionadas co tabaco no último ano. Aplícase a cada noticia as sete palabras crave (sesión número 1) e realízanse murais, por grupos e temas.

  • Grupo 1: Fumadores pasivos (¿quen son os máis prexudicados?, ¿realmente ven afectada a súa saúde?, ¿que din os estudos científicos?)
  • Grupo 2: Lei antitabaco (¿cando entrou en vigor?, ¿en que consiste?, ¿os hostaleiros cumpren a normativa?, ¿puxéronse en marcha sanciones?)
  • Grupo 3: Os países europeos (¿cales aplican lexislacións máis duras?, ¿e cales están á cola?, ¿cal é a situación de España con respecto a eles?

SESIÓN 5

Confesións dun fumador

Terenci Moix, o escritor catalán falecido no 2003, empezou a fumar na súa adolescencia, alá polos anos cincuenta, e non deixou de facelo ata o último mes da súa vida, cando xa os seus pulmóns estaban totalmente obstruídos e non tiña forzas nin para inhalar unha bafarada de fume. No artigo de prensa que titulou Fumando morro, escrito na primavera do ano 2000, relatou con mestría as súas vivencias, emocións e opinións en relación ao mundo do tabaco.

Nesta última sesión propomos a lectura do artigo e o seu posterior debate en relación ás frases subliñadas no texto.

Fumando muero

He estado a punto de morir con la gentil colaboración de Tabacalera Española. Puedo hacer esta afirmación con absoluta certeza, porque he sido fiel a los productos nacionales desde 1957. El consumo salvaje de las marcas Celtas y Ducados me permite afirmar que los asesinos hablan mi idioma. Tampoco hay duda respecto al color: es negro, negrísimo, color culpa. Cuando he residido en el extranjero han sido Gitanes y Gauloises, con la aportación decididamente cutre de los Nazionale cuando viví en Roma. Y todos en cantidades tan ingentes que justifican el título de este artículo, al estilo de «Yo fui una madre soltera» o «Yo fui un Frankenstein adolescente». O, siguiendo con el cine: «Me llamo Lillian Roth y soy una alcohólica». Así, pues, confesión pura y dura. (…)

Estamos hablando, naturalmente, de una compulsión, pero en lenguaje llano puedo llamarlo obsesión, delirio y hasta locura. Sólo con epítetos un tanto desorbitados puedo calificar a los alucinantes momentos en que intenté desengancharme. Y esto en una época en que el enfisema ya había convertido mi caso en cuestión de vida o muerte. Vértigos, estados de histeria, alucinaciones, agresividad, eran algunos peldaños que me hacían subir directamente a la desesperación. Tales reacciones me hacían ver que casi cuarenta años de tabaquismo habían hecho su efecto. No era una constatación demasiado útil. El reconocimiento de un fallo y su enmienda no siempre van juntos; sobre todo cuando la adicción es tan traidora como para aportar a cada causa su justificación; sus coartadas a menudo múltiples. La primera de ellas: «Si no dejo el tabaco es porque no quiero. Y, después de todo, siempre hay tiempo para hacerlo».

Pero el tiempo transcurre, las facultades menguan, la basura va invadiendo los pulmones, al final los devora y la dependencia crece hasta convertirse en una esclavitud. Lo más lógico es reconocer de una vez que me he convertido en una piltrafa, pero los Ducados pueden más. Pertenezco a la raza de fumadores que quieren dejarlo… sin quererlo dejar. Con mi enfisema debidamente diagnosticado continué consumiendo el veneno y reduciendo mi calidad de vida al mínimo, por no decir a la nada absoluta. Nunca faltaron excusas. ¿Cómo iba a escribir una sola página sin mis aliados, los cigarrillos? Pero los Ducados no me han convertido en Joyce. ¿Cómo hacer el amor sin aspirar, después, una calada, como hacían las heroínas de la nouvelle vague? Pero no se me presentó la oportunidad, porque gracias al tabaquismo entré directamente en la impotencia sexual, con el consiguiente deterioro de mis relaciones de pareja. Pero seguí prefiriendo los Ducados a un acto de amor; y al cabo los preferí a la posibilidad de caminar. Tanto es así que el pasado año, tuvo que llevarme un coche desde el hotel Ritz al Museo Thyssen, donde daba una conferencia. No podía cruzar el paseo del Prado, pero de mis tres paquetes de Ducados no me apeaba ni el dios Neptuno, testigo de aquel dislate.

En tales circunstancias, no podía recurrir a las frases estilo «¡Virgencita mía, qué cruz me has mandado»! ; y no podía hacerlo porque la cruz me la busqué yo, aunque no sin ayuda. A los dieciséis años recurrí al cigarrillo como tantos otros: no para hacerme el macho – comprenderán que esto siempre me importó un pito – sino como forma de distinción social aprendida en la moda y, desde luego, en los dioses del cine; pero las tabacaleras todavía no me alertaban con esa astuta advertencia que adornaría las cajetillas muchos años después, cuando ya era demasiado tarde: «El tabaco perjudica seriamente la salud». Santo aviso, pero ambiguo. El tabaco entraría a formar parte de las múltiples cosas que pueden dañar la salud en mayor o menor grado, pero nunca, en anuncios o cajetillas, he leído que los cigarrillos crean adicción. Y es aquí donde los fumadores perjudicados estamos en el derecho de exigir responsabilidad y de acusar a las tabacaleras de criminales.

(…)

Son más poderosos que cualquier droga, pues mientras me convertían en adicto, en obseso, en esclavo, me hacían creer que me estaban ayudando. Pero ¿a qué? Los problemas, cualesquiera que fuesen, seguían existiendo aunque los disfrazase tras una cortina de humo. Más aún: generaban un nuevo problema, que no era sino el reconocimiento de mi irresponsabilidad. Si no fumaba caía en la desesperación; si fumaba me desesperaba por ceder. Y a fe que intenté dejarlo por todos los medios aconsejados: libros de ayuda, acupuntura, ondas electromagnéticas, parches de nicotina, pastillas, boquillas… Sólo que faltaba lo más importante: la decisión verdadera, asumida, de querer dejarlo realmente. Los cojones que Tabacalera me había arrebatado.

Mientras, el enfisema seguía su curso. Y el tabaco también. Una pintoresca pulmonía doble vino a completar el cuadro. Y a mayor peligro, más tabaco.

Enlazo con el principio: he visto a la Muerte cara a cara. No era como la de Ingmar Bergman, negra, ni como la de Woody Allen, blanca. Era azul, como un paquete de Ducados, y cada vez que en la clínica me agujereaban venas y arterias para introducirme sueros o sondas, o yo qué coño sé, imaginaba que me estaban incrustando cigarrillos. Después de todo es lo que había estado haciendo yo mismo durante 40 años. En esta excursión a las fronteras del Más Allá descubrí el único final de la abominación, que no es otro que romper con ella a rajatabla. Con ayudas pertinentes, llámense parches, pastillas, comidas-nunca saboreada antes-, horas de sueño, lo que sea pero siempre como elección inevitable.

Hace ya tres meses de esta decisión, y la esclavitud al cigarrillo se me aparece como algo lejano, como un engaño destinado a anularme. Y lo que más me maravilla es la rapidez de esta recuperación, la ausencia de sufrimiento -temor tan importante para quienes quieren dejarlo- la fácil eliminación de la nicotina -otro de los temores más extendidos-y, sobre todo, la insólita sensación de serenidad derivada de una autoestima que se va acrecentando a medida que pasan los días. ¡Esas sobremesas sin cigarrillos, cuando siempre pensé que serían el momento más delicado! Y esos mil actos que no podía efectuar sin ir fumando y que ahora cumplo tranquilamente. Sin añoranzas, sin recuerdos. No digamos ya el percatarme de que, en esos noventa días, mi cuerpo ha dejado de consumir más de seis mil cigarrillos. También el lujo de permitir que los demás fumen a mi lado, sin inmutarme, porque entre las cosas que no pienso hacer es convertirme en flagelo de fumadores; o sea, dictador de la salud ajena.

Me siento muy orgulloso de mí mismo, pero al mismo tiempo me tengo por estúpido por no haberlo dejado antes. Y es que el deterioro ha sido inexorable. Por más que haga a partir de ahora seguiré viviendo con mis facultades considerablemente disminuidas. Ninguna reforma conseguirá devolverme el trozo de pulmón que me falta, por no hablar de deficiencias cardiovasculares, sexuales y algunas bendiciones más. Mi falta de voluntad me ha convertido en un medio hombre. Y todo gracias a Tabacalera Española, que me presentó a mis asesinos cuando tenía la tierna edad de dieciséis años y no estaba en condiciones de reconocer los variopintos disfraces de la Muerte.

TERENCI MOIX

Compartir en Compartir en Facebook Compartir en Twitter Compartir en WhatsApp

Este sitio web utiliza cookies para que usted tenga la mejor experiencia de usuario. Si continúa navegando está dando su consentimiento para la aceptación de las mencionadas cookies y la aceptación de nuestra política de cookies, pinche el enlace para mayor información.

ACEPTAR
Aviso de cookies