C. MARTÍNEZ
A historia de Galicia está moi ligada á minería. «Os fenicios chegaban a Galicia buscando estaño. Sabemos que é necesaria unha proporción deste para engadilo ao cobre e convertelo en bronce, moito máis resistente», apunta Eduardo González, xeólogo e divulgador. «Creo que os romanos tamén chegaron buscando estaño, só que ao chegar atoparon cantidades inxentes de ouro», engade. Despois da Idade Media, «todo decaeu moito, tanto a minería como o comercio, pero nos séculos XIX e XX volveu con forza a minería de ferro, estaño e apareceu o volframio». Estes dous últimos minerais foron protagonistas das minas de Fontao (Vila de Cruces). «Empezaron a explotarse no século XX buscando estaño e xunto a el aparecía o volframio, que non sabían para que servía. A partir da Primeira Guerra Mundial comezou a ter importancia para a construción de material bélico», comenta. As minas explotáronse durante noventa anos e foi unha das máis punteiras de Europa.
A ruta de Toelo (Moeche) encóntrase no complexo de cabo Ortegal, unha zona de relevancia internacional que se caracteriza por un conxunto de materiais que viaxaron dende o interior da Terra ata a superficie como resultado dunha colisión entre continentes hai 350 millóns de anos. A zona está constituída principalmente por serpentinitas, coñecidas entre a poboación local como toelos. «Trátase dunha alteración química dunhas rochas moi escuras que hai en moi poucos sitios e que teñen a súa orixe no fondo do mar», explica. Os que se acheguen á localidade coruñesa poderán percorrer unha ruta de gran beleza natural para coñecer diversas canteiras que mantiveron a economía local durante anos.
A ruta de Vilaoudriz (A Pontenova) mostra o pasado industrial lucense, co maior conxunto de fornos de calcinación do noroeste peninsular. Xunto a eles tamén se conserva unha bocamina dende onde chegaba o mineral de mina Vieiro, un depósito e una recreación do trazado do tren mineiro.
As minas de Brués (Boborás) son moito máis sinxelas. «A nivel xeolóxico foi moi importante e o que se ve son pequenas bocaminas, pero non hai instalacións», precisa González. Dela extraeuse arsénico e ouro, pero «o máis curioso é que os romanos non o detectaron, cando non se lles pasaba nin unha». Así, non foi ata século XX cando comezou a súa actividade. O mineral extraíase por pozos e galerías inferiores sen mecanizar.

Ruta do Toelo (Moeche)
En rutasxeoloxicasdegalicia.blogspot.com ofrécense rutas guiadas, a través das cales tamén se pode visitar a última mina subterránea de cobre explotada en Galicia: mina Piquito, clausurada nos anos 60.
FOTO: CÉSAR GALDO

Ruta de Vilaoudriz (A Pontenova)
Nesta ruta destacan tres minas: mina Vieiro, O Boulloso e mina Consuelo. Ademais, é posible tirarse da tirolina ou pasear en canoa reservando na páxina web da Tirolina das Minas.
FOTO: CARLOS MORADO

Minas de Brués (Boborás)
O interese xeolóxico do xacemento compleméntase coa beleza da paisaxe e a posibilidade de visitar a igrexa de San Pedro de Xurenzás (século XIX) e o castro celta da paraxe Os Castros.
FOTO: SANTI M. AMIL

Minas de Fontao (Vila de Cruces)
O poboado mineiro está composto por unas curiosas edificacións que foron reformadas no 2010. Existe un museo ao que se pode acceder de maneira gratuíta mediante cita previa en viladecruces.es.
FOTO: MARCOS MÍGUEZ