Hai cen anos as mulleres non podían votar en España. Tampouco podían formar parte das forzas armadas, divorciarse nin decidir se querían converterse en nais despois de quedar embarazadas. Por sorte para todos, esta situación foi cambiando. Os dereitos da muller, no mundo occidental, evolucionaron a medida que se producían cambios sociais e políticos ao longo do século XX. Imos coller unha máquina do tempo e repasar os máis importantes.
1918: as mulleres votan
O Reino Unido permite o sufraxio feminino en 1918. No noso país tiveron que esperar ata 1931. En 1918 tamén termina a Primeira Guerra Mundial, unha etapa na que as mulleres empezan a traballar nas fábricas e oficinas porque os homes van á fronte. Algo moi significativo. Co fin do conflito bélico non renuncian aos seus empregos, pero deben asumir os que os homes non querían. Con todo, seguen loitando polos seus dereitos.
1939-1945: na vida civil
A Segunda Guerra Mundial volve supoñer novos avances para as mulleres. Asumen empregos nas factorías, son enfermeiras nos hospitais ou traballan en comunicacións. Moitos destes postos estaban feitos para homes, segundo a ideoloxía de xénero que mandaba daquela. Este salto das mulleres supón empezar a derrubar os muros da discriminación.
1949: «O segundo sexo»
Simone de Beauvoir publica O segundo sexo, considerada a obra feminista máis importante do século XX. Puxo palabras ao que vivían as mulleres.
1960: a pílula anticonceptiva
En 1960 os Estados Unidos permiten que este fármaco se empregue «para regular a menstruación». Por primeira vez na historia, a poboación feminina pode decidir se quere quedar embarazada.
1967: permítese o aborto
Nos Estados Unidos permítese abortar dende 1967, e en xeral dende 1973. España despenalízao en 1985 en determinados supostos (cun atallo para que sexa o máis xeral posible), pero non será libre de verdade ata o 2010.
1977: Día da Muller
Nacións Unidas establece en 1977 o 8 de marzo como Día Internacional da Muller.
1981: volve o divorcio
O divorcio en España tivo idas e vindas. En 1932, durante a Segunda República, aprobouse. Con todo, o fito non durará nin sete anos, pois en 1939, co comezo da ditadura franquista, derrogouse. En 1981 volveu a permitirse.
1997: España conmocionada
Ana Orantes denunciou na televisión os malos tratos que recibira do seu marido. Trece días despois, o home asasinouna. A xente sensibilizouse coa violencia machista e impulsou varios cambios lexislativos, promovendo a creación da Lei Integral contra a Violencia de Xénero, do 2004.
2018: marcha multitudinaria
O 8 de marzo do 2018, millóns de mulleres españolas manifestáronse contra a desigualdade de xénero e situaron a España á cabeza do feminismo mundial.
As catro ondas do movemento feminista desde o século XVIII
As ondas serven para diferenciar as etapas nas que o feminismo se desenvolveu ao longo da historia. A primeira durante os séculos XVIII, XIX e principios do XX. Naceu en contra da falta de dereitos civís e xurídicos que vivían as mulleres. Caracterizouse polo auxe do movemento sufraxista, especialmente inglés, que buscaba conseguir que a poboación feminina puidese votar, así como o dereito á cidadanía.
Despois de que o voto feminino asentase en case todos os países occidentais, a finais dos 60 nace o novo feminismo. Isto marca a segunda onda do movemento. Neste momento, o feminismo divídese en tres correntes: a liberal, a radical e a socialista, con diferentes obxectivos e denuncias. Con todo, as principais reivindicacións da segunda onda son a igualdade plena, así como a loita polos dereitos sexuais e reprodutivos das mulleres. Ademais, co libro O segundo sexo, de Simone de Beauvoir, como bandeira, denúnciase a invisibilidade do traballo doméstico e os roles sexistas.
Tras desarticularse nos oitenta, nos noventa o movemento feminista volve coller forza. Así nace a terceira onda, que pon o foco sobre a diversidade que existe entre mulleres, en función da clase, a cultura, a raza, a etnia ou a referencia sexual. É aquí cando se empeza a falar de interseccionalidade, para explicar que as mulleres non só están condicionadas por un tipo de desigualdade, senón por varias.
Para moitas, a cuarta e actual onda comeza coas violencias sexuais que denunciou o movemento #Metoo no 2017 nos Estados Unidos, que parten das acusacións de abuso sexual contra o produtor de cine Harvey Weinstein. Outras intelectuais consideran que esta etapa está marcada pola loita da diversidade. Nesta ocasión, o activismo realízase de maneira presencial e en liña. Reclama o fin dos privilexios do home á vez que denuncia a violencia machista e o acoso sexual.
ACTIVIDADE BÁSICA
O de sempre
Por grupos, lede un conto tradicional. Analizade o papel de cada personaxe e intercambiádeo. A intención é que as mulleres e os homes fagan algo diferente fuxindo do nesgo sexista.
——————-
As actividades están deseñadas por L. Cancela
Elas son as 23 referentes deste 2023
Alice Aedy
É unha fotógrafa documentalista e cineasta que plasma as historias de afectadas pola crise climática, de refuxiados e da loita polos dereitos das mulleres.
Alexandra Ocasio-Cortez
No 2018 converteuse na muller máis nova elixida para o Congreso dos Estados Unidos, ao asumir o cargo con 29 anos.
Alexia Putellas
Primeira futbolista española que gañou o Balón de Ouro e o premio The Best. Ademais, foi a primeira no mundo que o fixo dous anos consecutivos.
Carlota PI
Enxeñeira e cofundadora da comercializadora eléctrica Holaluz, que destaca polo seu modelo de empresa paritario.
Chimamanda Ngozi Adichie
Escritora nixeriana e feminista que defende o papel da muller en África e en todo o mundo.
Elena García Armada
Fundadora de Marsi Bionics, unha empresa que desenvolveu o primeiro exoesqueleto para nenos con parálise cerebral.
Elvira Sastre
Poeta española de éxito en vendas, que logrou esgotar todas as entradas das súas xiras en España e México.
Emma Watson
Actriz e voz activa do feminismo. Mentres crecía en «Harry Potter» sacaba o grao de Literatura Inglesa na Universidade de Brown.
Eugenia Tenenbaum
Historiadora galega da arte. Publicou un libro no que exploraba a representación da muller, a raza e a clase na arte europea.
Jade Hameister
Con 16 anos foi a persoa máis nova en lograr o «hat-trick» polar, esquiar nos polos norte e sur e cruzar Grenlandia.
Lucía Freitas
Chef cunha estrela Michelin e dous soles Repsol, e primeira galega premiada pola Academia Internacional de Gastronomía.
Malala Yousafzai
Activista de 25 anos de Paquistán que loita a favor da educación das nenas. Sufriu un atentado no 2012 e no 2014 recibiu o Nobel da Paz.
María Blasco
Bióloga molecular e científica que desde o 2011 dirixe o Centro Nacional de Investigacións Oncolóxicas (CNIO) de España.
Marjane Satrapi
Historietista que na súa obra «Persépolis» conta a revolución de Irán a ollos dunha nena.
Marley Dias
Activista que con 11 anos elaborou unha guía con contos protagonizados por afroamericanos.
Megan Rapinoe
Capitá da selección de fútbol dos EE.UU., loita por un salario igualitario e os dereitos LGBTI.
Phoebe Waller-Bridge
É guionista e actriz de varias series que dan voz ás mulleres da súa xeración.
Rosalía
Cantante española con supervendas mundiais, referente na nova música popular.
Rosalía. REUTERS/Mario Anzuoni
Sanna Marin
Primeira ministra de Finlandia. Preside unha coalición de cinco partidos gobernados por mulleres.
Sara García
É unha bióloga molecular que se converteu na primeira muller española astronauta da ESA.
Selena Gómez
Coñecida actriz que fundou a súa firma de maquillaxe. Visibiliza a enfermidade do lupus.
Sol Salama
Fundadora da editorial Tránsito, unha firma que aposta por autoras e por literatura feminista.
Ursula Von Der Leyen
Desde o 2019 preside a Comisión Europea: é a presidenta de Europa.
Ursula von der Leyen. REUTERS/Fabrizio Bensch
ACTIVIDADE AVANZADA
As que faltan por mencionar na clase
Acabamos de coñecer a 23 mulleres que fixeron historia e que con toda probabilidade a sigan escribindo nos anos que veñen. Cantas coñeciades?, credes que teñen o recoñecemento que merecen? Agora é a vosa quenda. Dicide quen son as vosas referentes e por que. Podedes escoller tanto a mulleres coñecidas como descoñecidas a condición de que o argumentedes ben.
