C. MARTÍNEZ
Andan de man en man, telas no peto ou na carteira, pero de seguro que nunca paraches a pensar de que están feitas. Concretamente, as que nós usamos, as da zona euro, son creadas con diferentes minerais metálicos e aliaxes. Iso si, con especificacións técnicas moi avanzadas para dificultar a súa falsificación. Segundo apuntan dende o Banco de España, incorporan características electromagnéticas e de lectura automática, que son garantía de máxima seguridade. Pero, concretamente, de que está feita cada unha das nosas moedas?
Os céntimos máis pequenos
Empezando polas de menor valor, as moedas de un, dous e cinco céntimos están feitas de aceiro recuberto de cobre. En realidade, este último é o gran protagonista, porque está presente en todas. E preguntaraste por que. «Utilízase para as moedas porque é moi resistente e, se se molla, crea unha película por fóra que protexe o cobre. O sulfato de cor verde que se forma protéxeo», explica Fernando Díaz Riopa, director de minería e servizos técnicos de Atalaya Mining. De feito, o cobre utilízase nas tubaxes «porque é resistente á auga» e, ademais, «é condutor eléctrico, por iso se utiliza en cables, electrónica e comunicación».
Volvendo aos céntimos, o aceiro achega tenacidade á moeda, mentres que o cobre evita a corrosión. E non só iso. Este último tamén é reciclable: «Pódese fundir de novo e volver para facer calquera cousa con el. Como, por exemplo, unha nova moeda».
Como curiosidade, cabe dicir que non todos os países da zona euro utilizan estas moedas. Por exemplo, Finlandia, Bélxica e os Países Baixos non utilizan nin emiten as de un e dous céntimos, e redondean á alza ou á baixa os prezos para que os consumidores non as necesiten.
As de 10, 20 e 50 céntimos
As moedas de dez, vinte e cincuenta céntimos, todas douradas, son froito dunha aliaxe de ouro nórdico, cobre e níquel. A pesar de que o nome pode levar a confusión, en realidade o ouro nórdico non leva ouro, nin sequera trazas deste. De feito, contén un 88 % de cobre, un 5 % de aluminio, un 5 % de zinc e o 2 % restante é de estano.
Como ves, unha vez máis, o cobre segue estando moi presente. Díaz apunta que outra vantaxe de facer as moedas deste metal é que «como é antifúnxico e antibacteriano, non transmite microorganismos prexudiciais para a saúde. De feito, é un tema do que se tratou moito coa pandemia do covid-19, de facer máscaras que tivesen fibra de cobre». Todas estas propiedades explican a razón pola cal, segundo afirma o experto, «se trata do terceiro metal máis usado do planeta, despois do ferro e do aluminio».
O cobre obtense de minerais como «a calcocita, a covelita e a calcopirita». O proceso de extracción é explicado polo experto da seguinte forma: «Normalmente, o que hai que facer é unha trituración, para que o mineral que vén da voadura da mina se vaia reducindo de tamaño. Despois faise unha moenda fina, para conseguir o tamaño de liberación da partícula de cobre». Prosegue un proceso de flotación físico-químico, con auga, aire e reactivos. «A partir de aí, espésase e fíltrase ese concentrado, que leva cobre e máis metais (como o ferro). Isto ten que ir a outro proceso metalúrxico, xa sexa pirometalúrxico ou hidrometalúrxico, e aí xa se obtería o cobre metal, o puro, para diferentes usos», engade Díaz. Entre esas utilizacións encóntrase o tema que nos compete: a fabricación de moedas.
Moedas de un e dous euros
Os euros esconden moitos secretos para os máis curiosos. Como, por exemplo, que incorporan particularidades nacionais de algúns dos países que comparten o seu uso. Todas teñen unha cara común, pero esta sufriu modificacións. O reverso da maioría das moedas de euro só incorporaba os países que formaban parte da Unión Europea en 1997. Pero tras as sucesivas ampliacións, no ano 2007 estableceuse un novo deseño. Nel aparece todo o continente sen fronteiras e, ademais, inclúe a Malta e Chipre.
O símbolo € foi elixido pola Comisión Europea en 1996 xuntando a letra épsilon (a quinta do alfabeto grego), inicial de Europa, con dúas liñas paralelas, como indicativo da súa estabilidade. Así, a cultura helena está presente na propia concepción da divisa. Outra singularidade é que os gregos son os únicos europeos que contan con estas moedas, pero que non as coñecen como euros. Como utilizan un alfabeto diferente, a súa denominación tamén cambia e escríbese «EYP» xunto coa letra omega. Pola súa banda, o céntimo, coñécese como leptón.
As moedas de un e dous euros están fabricadas con diferentes aliaxes. A parte exterior da de un euro e a interior da de dous (é dicir, a parte dourada) son dunha aliaxe composta por níquel e latón, e este último é unha aliaxe de cobre e zinc. «Cando se mestura o cobre co zinc e o níquel, o resultado é alpaca [tamén coñecida como prata alemá], que antigamente se utilizaba para os utensilios de cociña», indica Díaz. Si, mesturando os mesmos metais o resultado é diferente. E preguntaraste: como é posible? Polas proporcións, que lle dan unha cor dourada ao níquel-latón, porque ten mellor calidade cá alpaca por ter máis níquel. Ademais, a pesar de que o níquel-latón é caro, este se utiliza para a cuñaxe de moedas porque as fai máis resistentes e máis difíciles de falsificar. Se, polo contrario, nos centramos na parte prateada destas moedas (a exterior das de dous euros e o interior das de un), esta é fabricada con cuproníquel, unha aliaxe de cobre e níquel que soe ser nunha proporción dun 75 e un 25 %, respectivamente. Desta forma, resulta interesante que, a pesar da gran proporción de cobre que contén, esta sexa prateada.
Por último, cabe mencionar que existen moedas de euro distintas das oficiais. Os Estados da Unión Europea poden facer emisións destinadas a coleccionistas. Teñen un valor distinto e só son válidas nese país que as fabrica. Por exemplo, en España, existen moedas de 12 euros que foron emitidas para conmemorar importantes datas da historia.
Información elaborada en colaboración coa Cámara Mineira de Galicia.
